Detail van aurifries met heilige Agatha op dalmatiek, Amsterdam, naar ontwerp van Jacob Cornelisz, ca. 1520-1525, Museum Catharijneconvent, Utrecht

THE MAKING OF

Het geheim van de Middeleeuwen

10/4/2015-16/8/2015

Op 10 april opent de nieuwe tentoonstelling Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde. Achter de schermen zijn we al hard aan het werk. Om onze collectie kerkelijke kleding op zijn paasbest te tonen, wordt alles uit de kast gehaald, afgestoft en opgepoetst.

Posted 3 April 2015

Share this:

|

Het best bewaarde geheim van de Middeleeuwen
Van 10 april tot en met 16 augustus zijn de mooiste schatten uit de Middeleeuwen te zien in Museum Catharijneconvent. Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde onthult een spectaculaire collectie middeleeuws textiel die vanwege de kwetsbaarheid zelden of nooit te zien is. Deze kostbare kunstschatten waren in de Middeleeuwen duurder dan een herenhuis en behoorden tot het meest kostbare kunstbezit. Juist dankzij de beeldenstormen is deze kwetsbare middeleeuwse borduurkunst goed bewaard gebleven. Museum Catharijneconvent biedt het Nederlandse publiek een unieke kans om kennis te maken met deze onbekende kunstvorm van ongekend hoge kwaliteit.

back to top


Dalmatiek van het gouden vierstel van David van Bourgondië, Jacob van Malborch, Utrecht, 1504, Utrecht, Museum Catharijneconvent		Ongekende kwaliteit Het geheim van de Middeleeuwen toont de ongekende artistieke kwaliteit van de middeleeuwse borduurkunst. Bezoekers komen oog in oog te staan met de eeuwenoude gewaden en kunnen ze tot in detail bekijken. Het overgrote deel van de objecten wordt namelijk zonder glas ervoor gepresenteerd. De gewaden zijn gemaakt van prachtige stoffen die men van heinde en verre importeerde. Ambachtslieden borduurden met gouddraad en veelkleurige zijde bijbelse taferelen en heiligenfiguren, die als losse applicaties op de gewaden werden aangebracht. Naast de allermooiste topstukken uit de vijftiende en zestiende eeuw zijn er ook losse stoffragmenten en borduursels te bewonderen.

Bisschopsschoen, Noordelijke Nederlanden, Utrecht, tussen 1300-1317, Utrecht, Centraal Museum

Gewelfschotel met Anna-te-drieën, Alkmaar, late 15e eeuw, Alkmaar, Stedelijk Museum

Pomellum, Zuid Nederland, 1563, Museum Catharijneconvent, Utrecht

Detail van de geborduurde koning op blauw kazuifel, borduurwerk: Zuidelijke Nederlanden, tweede kwart zestiende eeuw. Utrecht, Museum Catharijneconvent


Het complete vierstel van David van Bourgondië Een van de hoogtepunten van de tentoonstelling is het Utrechtse gouden vierstel van David van Bourgondië, bisschop van Utrecht van 1456 tot 1496. Voor het eerst sinds 1987 zijn deze gewaden als complete set te bewonderen. Het is uitzonderlijk dat dit door hem bestelde vierstel, bestaande uit een koorkap, kazuifel en twee dalmatieken, bewaard is gebleven. Het kazuifel bevindt zich in de Pauluskathedraal in Luik en is voor de gelegenheid herenigd met de koorkap en de dalmatieken van Museum Catharijneconvent.		Blauw kazuifel, basisstof: Italië, zestiende eeuw, borduurwerk: Zuidelijke Nederlanden, tweede kwart zestiende eeuw. Utrecht, Museum Catharijneconvent

back to top


Sfeerbeeld van twee dalmatieken, begin zestiende eeuw; borduurwerk: Noord-Nederland, waarschijnlijk Amsterdam, naar ontwerp van Jacob Cornelisz, ca. 1520-1525. Utrecht, Museum Catharijneconvent		Schilders maakten de ontwerpen Op de tentoonstelling zijn ook schilderijen te zien die als voorbeeld hebben gediend voor de borduursels op de gewaden. Vrij onbekend is dat hooggewaardeerde schilders als de Meester van Alkmaar (werkzaam ca. 1490-1510) en Jacob Cornelisz van Oostsanen (ca. 1475-1533) ontwerpen maakten voor de borduursels. Deze kunstenaars waren zeer geliefd onder de hoogste klasse. Zij werkten voor kapitaalkrachtige kerken en kloosters, maar ook voor rijke kooplieden.


Goed bewaard Wat deze eeuwenoude gewaden zo bijzonder maakt, is dat ze zo goed bewaard zijn gebleven, juist dankzij de beeldenstormen. De gewaden konden eenvoudig worden verstopt bij particulieren in huis, waar ze gekoesterd werden. In landen die overwegend katholiek bleven, zijn veel kerkgewaden op den duur vergaan, verknipt of weggegooid, terwijl de paramenten in de Nederlanden juist hun waarde behielden. Moderne productie Naast Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde is er een kleine presentatie gewijd aan de Nederlandse firma Stadelmaier. Tussen 1930 en 2010 produceerde dit atelier op grote schaal moderne, vernieuwende paramenten. Gewaden, ontwerptekeningen, cartons en proefborduursels geven een compleet beeld van de moderne productie van liturgische kledingstukken.		Koorkapsluiting met Annunciatie, onbekend, 14e eeuw, Museum Catharijneconvent, Utrecht

back to top


Detail borduurwerk met Aanbidding van de koningen op dalmatiek, Noord-Nederland, waarschijnlijk Amsterdam, naar ontwerp van Jacob Cornelisz, ca. 1520-1525. Utrecht, Museum Catharijneconvent		Activiteitenprogramma Bij de tentoonstelling is een uitgebreid activiteitenprogramma samengesteld. Naast diverse lezingen en rondleidingen door het depot kunnen bezoekers hun eigen textiel laten taxeren door een externe expert. Ook worden er workshops goudborduren, reizen en excursies georganiseerd. Het complete overzicht is te vinden op www.catharijneconvent.nl. Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde publicatie in samenwerking met uitgeverij WBooks. Het geheim van de Middeleeuwen is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap \| BankGiro Loterij \| VSB fonds; Prins Bernhard Cultuurfonds \| Barbas- van der Klaauw Fonds \| K.F. Hein Fonds; Fonds Museum Catharijneconvent; Fentener van Vlissingen Fonds \| Oud- Utrecht; Nederlandse Kostuumvereniging \| Stichting Professor Van Winter Fonds \| Sormani Fonds Zie Agenda> Museum Catharijneconvent Lange Nieuwstraat 38 3512 PH Utrecht, Nederland +31 30 231 3835 catharijneconvent.nl‎

Memorietafel met de Gregoriusmis, Meester van de Heilige Sippe, 1486, Utrecht, Museum Catharijneconvent

Detail van rood kazuifel met bloemen- en rankmotieven, Oost-Nederland, Berta de Vos van Steenwijk, ca. 1460, Utrecht, Museum Catharijneconvent

Gregoriusmis, Meester van het Akense Altaar, c.a. 1500, Museum Catharijneconvent, Utrecht